علل و راه‌های برخورد با کودکان خجالتی

بلاگ

خجالت کشیدن، یکی از حالات روانی انسان است که در موقعیت های گوناگون رخ می دهد. روانشناسان متعقدند ذهن در مواقع ترس دچار خجالت می شود. این ویژگی در همه انسان ها وجود دارد. البته شدت آن در افراد مختلف، متفاوت است. برای مثال در بعضی افراد بیشتر و در بعضی دیگر کمتر است. اما موضوع اینجاست که خجالتی بودن بیش از حد آسیب بزرگی به زندگی انسان ها وارد می کند. اغلب افراد خجالتی نمی توانند احساسات خود را بیان کنند و در بسیاری از موارد به دلیل همین ویژگی دچار شکست می شوند. خجالتی بودن از دوران کودکی آغاز می شود. اما اگر ما به عنوان والدین بدانیم که با کودکان خجالتی خود چگونه رفتار کنیم، این مشکل کم کم رفع می شود. در ادامه از مهم ترین روش های درمان کودکان خجالتی برایتان می گوییم.

چرا کودکان خجالتی می شوند؟

به صورت کلی خجالتی بودن یک ویژگی بد و منفی شناخته نمی شود با این حال، هرچه کودک خجالتی تر باشد، ضرر بیشتری از این موضوع می بیند. از طرفی هم خجالتی بودن بیش از حد کودکان، آن ها را به افرادی منزوی و گوشه گیر تبدیل می کند. مهم ترین دلایلی که باعث می شود، کودکان خجالتی شوند در زیر بیان کردیم.

محیط و وراثت

شاید این موضوع برایتان عجیب باشد، ولی محیط و وراثت همگی نقش بزرگی در کمرویی ما دارند. دانشمندان به این موضوع پی برده اند که بعضی از بچه ها به صورت ذاتی تمایلی بیولوژیکی به خجالتی بودن دارند. این ویژگی از همان ابتدای تولد همراه آن ها است و  هرچه کودکان بزرگ تر شوند، شدت این ویژگی هم افزایش می یابد.

داشتن والدینی خجالتی

مهم ترین الگوی زندگی هر کودکی، والدین او هستند. یکی از مواردی که باعث می شود کودک خجالتی شود، والدین خجالتی هستند. از آنجا که بچه ها در سنین پایین از رفتار والدین خود الگو می گیرند، اگر آن ها کم رو باشند، خجالتی بودن را نیز به عنوان یک ویژگی رفتاری از پدر و مادر خود یاد می گیرند.

اضطراب جدایی

اغلب کودکان از سنین شش ماهگی تا 3 سالگی، دوره ای به نام اضطراب جدایی را تحمل می کنند. برای مثال زمانی که یکی از والدین به دلیل ماموریت کاری، کودک را تنها می گذارد، این حالت رخ می دهد. والدین باید در این سنین رفتاری محبت آمیز همراه با مهربانی و عطوفت داشته باشند تا فرزندشان این دوران را به خوبی و بدون بروز مشکلاتی مختلف مانند خجالتی بودن طی کند.

فقدان تعامل اجتماعی

کودکانی که در اوایل زندگی خود ارتباط کمی با افراد جامعه داشته باشند، بعدها و در بزرگسالی به سختی می توانند با افراد دیگر ارتباط بگیریند. این موضوع باعث می شود در بزرگسالی، به فردی خجالتی تبدیل شوند.

ترس از شکست

به صورت کلی هر زمان از کودک انتظار بیش از حدی داشته باشیم و کودک ما مکررا در انجام انتظارات ما، شکست بخورد، بعدها به فردی خجالتی تبدیل می شود.

انتقاد دید والدین

یکی دیگر از دلایلی که باعث می شود فرزند ما به فردی منزوی و خجالتی تبدیل شود، این است که به شدت او را در زمان کودکی مورد سرزنش قرار داده ایم. البته اگر کودک از سمت افرادی دیگری مانند خواهر و برادر نیز، مورد انتقاد شدید قرار بگیرد همین مشکل برایش ایجاد می شود.

نقص های جسمانی

نقص عضو نیز یکی دیگر از دلایلی است که موجب می شود کودک دچار کم رویی شود. متاسفانه نقص عضو باعث می شود کودک دچار خود کم بینی شود و از ظاهر شدن در جمع ها نیز خودداری کند.

بدترین تاثیرات خجالتی بودن چیست؟

• کودکان خجالتی، به خوبی نمی توانند مهارت های اجتماعی را در خود پرورش دهند.
• این دسته از کودکان دوستان کمی دارند. زیرا توانایی برقراری ارتباط با افراد دیگر را ندارند.
• کودکان خجالتی از انجام فعالیت های اجتماعی مختلف مانند رقصیدن، ورزش و غیره خودداری می کنند.
• خجالتی بودن باعث می شود کودک احساس تنهایی و انزوا داشته باشد.
• این کودکان سطح اضطراب و استرس بسیار بالایی دارند.
• خجالتی بودن کودکان در ظاهر نیز نشانه هایی دارند، برای مثال در زمان حرف زدن، صدایشان می لرزد یا پوست صورتشان قرمز می شود.

آیا کودکان خجالتی، جنبه مثبت هم دارند؟

همانطوری که پیش از این گفتیم، خجالتی بودن همیشه یک ویژگی منفی نیست، گاهی نیز موجب پیشرفت کودکان می شود. برای مثال کودکان خجالتی بهتر درس می خوانند یا رفتارهای منفی و دردساز کمی از خود نشان می دهند. همچنین این کودکان در زمان صحبت کردن بزرگترها به صورت فعال به آن ها گوش می دهند و مراقبت کردن از آن ها هم بسیار راحت تر از بچه های دیگر است.

کودکتان مضطرب است یا خجالتی؟

اضطراب اجتماعی یک نوع اختلال روانی است که نشانه هایی شبیه به خجالتی بودن دارد. گاهی کودکان از این اختلال روانی رنج می برند، اما به اشتباه والدین از آن به عنوان خجالتی بودن نام می برند. در حالی که اصلا اینطور نیست. به صورت کلی اضطراب اجتماعی نشانه هایی بسیار شدیدتر از خجالتی بودن دارد. برای مثال ممکن است کودک از شدت، ترس و اضطراب اجتماعی، توان سرپا ایستادن خود را هم از دست بدهد. بهترین راه تشخیص این موضوع مراجعه به مشاوره کودک است. مشاوران کودک می توانند از طریق بهترین روش های روانشناسی این مشکل را در کودکان تشخیص بدهند.

 مهم ترین نشانه های کودکان خجالتی

در ابتدا باید بگوییم که کودکان خجالتی، بیشتر نشانه های خود را در ارتباط با غریبه ها نشان می دهند. از این رو تشخیص این نشانه ها در کودکان کمی سخت است. با این حال مهم ترین ویژگی کودکان خجالتی موارد زیر است.

ناتوانی در برقراری ارتباط

کودکان خجالتی، توان کافی برای برقراری ارتباط با افراد دیگر را ندارند. البته از آنجا که کودکان خجالتی، از کمبود اعتماد به نفس هم رنج می برند، حتی اگر دوست داشته باشند که با دیگران ارتباط بگیرند به دلیل اعتماد به نفس پایین قادر به این کار نیستند. حتی اگر فرد دیگری بخواهد با آن ها ارتباط بگیرد، ترجیح می دهند سکوت کنند زیرا احساس ناامنی دارند.

عدم ارتباط با دوستان و همسالان

کودکان خجالتی حتی توان برقراری ارتباط با دوستان و همسالان خود را هم ندارند.

عدم شرکت در بازی با همسالان

یکی دیگر از ویژگی های کودکان خجالتی این است که ترجیح می دهند به جای بازی با همسن و سالان خود، تنها باشند. این کودکان بازی های فردی را نسبت به بازی های گروهی و دسته جمعی، بیشتر می پسندند.

تفاوت کودک درونگرا و خجالتی

درونگرایی یک ویژگی شخصیتی است که نقاط مشترک زیادی با کم رویی و خجالت دارد. از این رو بعضی والدین این دو ویژگی شخصیتی را با یکدیگر اشتباه می گیرند و در حالی که فرزند آن ها درونگرا است، نگران کم رویی و خجالت او هستند. باید بدانید این ویژگی، برخلاف شباهت هایی که به یکدیگر دارند، کاملا با هم متفاوت اند. برای مثال انزوا و تنهایی، فقط یک گزینه انتخابی برای کودک دورنگرا است در حالی که کودک کم رو می ترسد با قرار گرفتن در جمع مورد قضاوت دوستان خود قرار بگیرد.

اگر شما نیز فرزندی دارید که ویژگی های کم رویی و خجالت دارد، ابتدا مطمئن شوید که درونگرا نیست و بعد برای رفع مشکل او اقدام کنید.

با کودکان خجالتی چطور رفتار کنیم؟

به فرزند خود برچسب نزنید

شاید از نظر شما فرزندتان کمی خجالتی به نظر برسد، اما واقعا نیازی نیست این موضوع را به صورت علنی بیان کنید و برچسب خجالتی بودن را به او بزنید. این موضوع را به خاطر داشته باشید کودکان به حرف ها و توقعات شما اهمیت زیادی می دهند. شاید در زمانی که شما فرزند خود را کودکی خجالتی اعلام می کنید او تصور کنید شما این انتظار را دارید و کم کم به یک فرد خجالتی تبدیل شود. پس هیچگاه به فرزند خود برچسب خجالتی بودن نزنید.

به کودکان خجالتی حق بدهید

ما به عنوان والدین باید فرزند خود را درک کنیم. با این کار به آن ها  نشان می دهیم که خجالتی بودن در بعضی از شرایط کاملا طبیعی است و همه افراد هم این ویژگی را درک می کنند. بنابراین کاملا عادی است که در بعضی از موقعیت ها کم رو  و خجالتی باشیم.

با معلم فرزندتان همراه شوید

یکی از بهترین راهکارهای درمان کودکان خجالتی این است که با معلم او همراه شوید. برای این کار می توانید با مربی فرزندتان، برنامه ریزی درستی داشته باشید و با بکار بردن راهکارهایی منسجم در خانه و مدرسه از میزان خجالت کودک بکاهید.

روی عزت نفس کودک کار کنید

کودکانی که عزت نفس بالایی دارند، کمتر خجالت می کشند. شما می توانید به عنوان والدین فرزند خود، روی نقاط قوت او کار کنید و آن ها را پرورش دهید. به این صورت به کودک خود القا می کنید که فردی با استعداد است. این احساس ارزشمندی باعث می شود از ارتباط با افراد دیگر و در زمان ایفای نقش اجتماعی خود، خجالت نکشد.

به فرزندنتان کمک کنید به ارتباطات اجتماعی علاقه مند شود

مسلما هیچ انسانی در ابتدای تولد خود، نحوه ارتباط گرفتن با افراد دیگر را نمی داند. از این رو شما می توانید با رفتاری درست و با لطافت، فرزند خود را به برقراری ارتباطات اجتماعی علاقه مند کنید. برای این کار می توانید، با فرزندتان به پارک بروید تا کم کم با بچه های دیگر ارتباط بگیرد. البته نباید او را مجبور به صحبت با کودکان دیگر کنید بلکه به ارامی و بدون هیچ بحث و ناراحتی از او بخواهید با بچه های دیگر داخل پارک بازی کند.

مهارتِ اجتماعی بودن را به فرزند خود بیاموزید

مهارت های اجتماعی مختلف را از طریق بازی و شخصیت های عروسکی به فرزند خود بیاموزید. نمونه این مهارت ها را در زیر می آوریم.

• خوشامد گفتن به دیگران
• ملاقات کردن افراد جدید
• آغاز کردن گفتگو با دیگران
• شرکت کردن در بازی با همسن و سالان
• برقرار کردن ارتباط چشمی
• خوب گوش دادن به حرف دیگران

سخن آخر

در این مقاله درباره علل کم رویی و بهترین روش های برخورد با کودکان خجالتی صحبت کردیم. فراموش نکنید کم رویی نیز مانند هر ویژگی دیگری انسان ها، یک امر طبیعی است و تنها در زمان هایی که بسیار شدید است باید برای درمان آن اقدام کنید. در این راه نیز می توانید از کمک مشاوران اگاه بهره مند شوید.

کلینیک پیروزی یکی از بهترین مراکز مشاوره در ایران است که در زمینه های گوناگونی مانند مشاوره تحصیلی، مشاوره خانواده، مشاوره کودک و غیره به شما عزیزان خدمات خود را ارائه می کند. شما می توانید به صورت آنلاین نیز با کارشناسان این مجموعه در تماس باشید و مشکل خود را حل کنید.