پانیک چیست؟ علت، علائم و راهکارهای مقابله با آن
پنیک یا پانیک یکی از اختلالات روحی بوده که بعضی از افراد به آن دچار می شوند. این اختلال ناشی از ترس و وحشت بسیار زیاد است به طوری که فرد دچار علائم فیزیکی شدید می شود. افرادی که به این مشکل دچار می شوند کنترلی برروی شرایط ایجاد شده ندارند. حتی در بسیاری از موارد میزان وحشتی که از خود نشان می دهند، بیش از حد ممکن است. اما باید پذیرفت این بیماری در بعضی از افراد وجود دارد. حتی احتمال بروز بیماری پانیک در نوجوانان هم وجود دارد. به طور کلی همه افراد در معرض این نوع بیماری روحی قرار دارند و آنچه که مهم است نحوه کنترل و رویارویی با آن است.
پانیک چیست؟
پانیک زدن یک نوع اختلال اضطرابی است که احتمال بروز آن در هر فردی با هر سن و سالی وجود دارد. پنیک panic با حملات اضطرابی در فرد آغاز می شوند و علائم و نشانه هایی خاص دارد. فردی که دچار حمله پانیک شده، در مدتی حدود 30 دقیقه، ترس و وحشت زیادی را تجربه می کند.
نکته ای که باید بدانید این است که حمله پانیک تنها در صورتی یک اختلال شمرده می شود که فرد مداما دچار آن شود. از آنجایی که بروز این حملات در شرایطی خاص مثلا «شنیدن خبر مرگ یک عزیز» برای هر فردی وجود دارد، به طور همیشگی نمی توان گفت فرد مورد نظر دچار اختلال روانی شده است. اما اگر فرد در شرایط گوناگون و پیاپی حمله های عصبی پنیک را تجربه کند، دچار این اختلال شده و باید روند درمان خود را پیگیری کند.
گر حملات پنیک از طرف یک مشاور مناسب پیگیری نشود احتمال بروز انواع بیماری های فیزیکی و روانی در فرد زیاد می شود. از این رو درمان پنیک با روش های درست و علمی، اهمیت زیادی دارد.
انواع پنیک
حملات پنیک انواع مختلفی دارند. باید بدانید بیمار در زمان رخ دادن هر یک مدل های پنیک شرایط خاصی را تجربه می کند. به صورت کلی انواع پنیک عبارت اند از:
- اختلال هراس خاص (Specific phobias)
- اختلال هراس اجتماعی (Social Anxiety Disorder)
- هراس از مکان‌های شلوغ یا آگورافوبیا (Agoraphobia)
- ترس از تنهایی و تنها ماندن
- اختلال پانیک در خواب
- اختلال بدشکلی هراسی
نشانه های پانیک چیست؟
پانیک نشانه های بسیار متنوع دارد. در ادامه به شایع ترین آن ها اشاره می کنیم.
- اضطراب و استرس شدید
- احساس تپش قلب شدید
- تنگی نفس (تند و کوتاه شدن نفس ها)
- احساس گرما یا سرمای زیاد
- احساس ناپایداری بدن
- لرزش شدید بعضی از قسمت های بدن
- کرختی و بی حالی
- ترس از مردن
- احساس دیوانگی
- کاهش دمای بدن
- سرگیجه
- انقباض در ناحیه شکم
- تعرق زیاد
- درد سینه
- مشکلات گوارشی
- سوزن سوزن شدن دست و پاها
- گرگرفتگی
*به صورت کلی حملات پانیک بعد از 10 دقیقه به اوج خود می رسند و در نهایت طی 30 دقیقه تمامی می شوند.
*بروز این حملات محدود به مکان و شرایط خاصی نیست. حتی بسیاری از بیماران می گویند این حملات را در مکان های عمومی و خیابان ها نیز تجربه کرده اند.
*این حملات در شدیدترین حالت ممکن، در طی هفته چندین بار تکرار می شوند.
*خوشبختانه افرادی که از این اختلال رنج می برند بعد از مدتی می توانند بروز حمله را در موقعیت های خاص تشخیص دهند و از آن پیشگیری کنند.
*در حملات شدید فرد سکته می کند.
عوارض پانیک
هرچند که حملات پنیک به مرگ افراد متنهی نمی شود، اما این اختلال شرایط زندگی عادی فرد را مختل می کند. تا جایی که بیمار از پس انجام کارهای روزمره خود نیز بر نمی آید. حتی در مواردی مشاهده شده که بیمار برای جلوگیری از بروز حمله، خود را در خانه حبس کرده و برای مدتی طولانی از منزل خارج نشده است. مهم ترین عوارض پنیک عبارت اند از:
- مشکلات مالی
- افزایش افکار خودکشی یا انجام آن
- سوءمصرف الکل یا سایر مواد مخدر
- ایجاد فوبیاهای خاص، مانند ترس از رانندگی یا ترک خانه
- نیاز به مراقبت‌های پزشکی مکرر برای رفع نگرانی‌های مربوط به سلامتی و سایر شرایط پزشکی
- اجتناب از حضور در موقعیت‌های اجتماعی
- بروز مشکلات زیاد در محل کار یا مدرسه
- بروز افسردگی، اختلالات اضطرابی و سایر اختلالات روانی
- افزایش افکار خودکشی یا انجام آن
علت برزو حملات پنیک در افراد چیست؟
تا به امروز پزشکان موفق نشدند دلیل اصلی بروز حملات پنیک در افراد را تشخیص دهند. امام به صورت کلی بعضی از عواملی که منجر به بروز این حملات در افراد می شود، موارد زیر است.
عوامل ژنتیکی
یکی از مهم ترین عوامل ایجاد ترس و وحشت شدید در افراد ژنتیک است. هرچند که نمی توان به صورت قطعی گفت بروز این اختلال وابسته به ژنتیک افراد است، اما برای مثال فرزندان افرادی که خود از پنیک رنج می برند، بیشتر دچار این بیماری می شوند.
بهم خوردن هورمون های بدن
یکی دیگر از عواملی که می تواند باعث ایجاد پانیک در بدن افراد شود، بهم خوردن هورمون ها است. مثلا بیماری هایی که به هورمون ها مرتبط هستند، مانند کم کاری یا پرکاری تیروئید، دیابت، بارداری و غیره می توانند موجب ایجاد پانیک در افراد شوند.
محیط و اجتماع
عامل دیگری که می تواند منجر به بروز بیماری پانیک در افراد شود، شرایط محیطی است که در آن زندگی می کنند. برای مثال عواملی چون زلزله، مرگ عزیزان، مشکلات شدید خانوادگی و غیره به قدری در زندگی یک فرد تاثیرگذارند که موجب بروز پانیک در او می شوند.
بیماری پانیک در نوجوانان هم رخ می دهد؟
بله، همانطوری که پیش از این گفتیم بروز این بیماری در همه افراد و با هر سن و سالی ممکن است. هر چند که کودکان و نوجوانان کمتر به پانیک مبتلا می شوند، اما بروز این اختلال در آن ها غیر ممکن نیست. روش درمان، علائم و به صورت کلی شرایط پانیک نوجوانان درست همانند بزرگسالان است. طبق تحقیقات انجام شده دختران نوجوان بیشتر از پسران دچار پانیک می شوند. توصیه ما به والدین این است که برای درمان پسر یا دختر نوجوان خود که از پنیک رنج می برند، حتما در جلسات مشاوره نوجوان شرکت کنند تا فرزندشان با شرایط بهتری وارد دوره جوانی و بزرگسالی شود.
راهکارهای درمانی حملات پنیک
باید بدانید هیچ راهکار قطعی برای درمان پانیک وجود ندارد. بیشتر روان درمانگر ها تلاش می کنند علائم و نشانه های پنیک را کاهش دهند تا فرد بتواند بر خود مسلط شود و در نهایت اینگونه بیماری خود را کنترل کند. انواع روش های درمانی پنیک شامل موارد زیر می شود.
روان درمانی
روان درمانی اولین روش موثر برای رفع این اختلال محسوب می شود. در روش روان درمانی پزشک با استفاده از درمان رفتاری و شناختی به بیمار کمک می کند تا علائم پنیک خود را دسته بندی و در نهایت آن ها را کنترل کند. این روش درمانی کمی زمانبر است با این حال نتایج مناسبی برای بیمار به ارمغان می آورد.
دارو درمانی
یکی دیگر از راه های درمانی برای پنیک، دارو است. در این روش روان درمانگر با تجویز داروهایی مناسب به درمان بیمار کمک می کند. از جمله مهم ترین داروهایی که برای درمانی اختلال پانیک تجویز می شود موارد زیر هستند:
- مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs)
- مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین (SNRIs)
- بنزودیازپین‌ها
روش زندگی سالم
هرچند که این روش، راهکار اصلی برای رفع پنیک نیست، اما بیمار می تواند با انتخاب هایی سالم در زندگی شخصی اش میزان بروز حملات را کاهش دهد. به این منظور از روش های زیر استفاده کنید.
- به برنامه درمانی خود پایدار بمانید.
- برای بهتر کردن اوضاع می توانید به یک گروه درمانی بپیوندید.
- مواد مخدر و الکل را کنار بگذارید.
- تکنیک های مدیریت استرس را یاد بگیرید.
- خواب کافی داشته باشید.
بهترین راهکارهای پیشگیری از پنیک
- هرچند که دلیل واقعی بیماری پنیک مشخص نشده اما بهتر است برای اطمینان از شرایط سلامتی خود به یک پزشک مراجعه کنید. به این صورت متوجه خواهید شد که تنها راه کنترل حملات خود شما هستید که باید ذهنتان را مدیریت کنید.
- هیچگاه از مشکل خود خجالت نکشید. پانیک نیز مانند هر بیماری دیگری یک مشکل محسوب می شود که هر کسی امکان ابتلا به آن را دارد. پس بدون هیچ خجالت و نگرانی از آن صحبت کنید. از طرفی مبارزه بیش از حد با این بیماری، شما را در معرض حمله و اضطراب بیشتر قرار می دهد. پس راحت باشید و با کسی که به او کاملا اعتماد دارید درباره شرایط و احساسات خود صحبت کنید.
- ورزش به صورت کلی بر بهبود شرایط روحی و بدنی افراد تاثیر می گذارد. با این حال پیشنهاد ما به شما این است که قبل از شروع هر ورزشی با پزشک خود مشورت کنید. از آنجایی که شدت بعضی از ورزش ها زیاد است و موجب حمله پنیک می شود، باید قبل از شروع هر ورزشی از استیبل بودن شرایط خود در آن مطمئن باشید.
- اگر یک فرد مبتلا به پانیک در خانواده تان حضور دارد، باید یاد بگیرید که چطور با او رفتار کنید. به این منظور می توانید از جلسات مشاوره خانواده استفاده کنید. روان درمانگر در این جلسات شما را راهنمایی می کند تا راحت تر شرایط عضوی بیمار خانواده را درک کرده و با او رفتاری درست داشته باشید.
در این مقاله سعی کردیم به زبانی ساده درباره پانیک و روش های درمان این اختلال صحبت کنیم. اگر شما هم از این اختلال رنج می برید، حتما برای درمان آن اقدام کنید. همچنین اگر در خانواده خود فردی مبتلا به پنیک دارید مراقب او باشید.
برای رفع مشکل خود می توانید از خدمات کلینیک پیروزی استفاده کنید. کارشناسان ما در این کلینیک در زمینه های مختلفی چون، خانواد، کود، نوجوان، درمان انواع اختلالات و غیره فعالیت دارند و می توانند شما را برای حل مشکلتان راهنمایی کنند.
