راه رفتن کودک و علل تاخیر در آن
یکی از بزرگ ترین مراحل زندگی هر کودکی راه رفتن است. اغلب کودکان نرمال از 11 ماهگی تا 16 ماهگی به راحتی راه می روند و هیچ اختلالی در راه رفتن آن ها وجود ندارد. البته این روند برای بعضی کودکان تا 18 ماهگی نیز ادامه پیدا می کند. اما گاهی راه رفتن کودک بسیار عقب میفتد به طوری که خانواده ها دچار نگرانی و استرس می شوند. در چنین شرایطی تنها راه مراجعه به پزشک مناسب است.
باید بدانید عوامل زیادی بر راه رفتن کودک تاثیر دارند. برای مثال اگر کودک در زمان تولد رشد مناسبی نداشته باشد، احتمالا دیرتر راه میفتد. همچنین بعضی زمان ها کودکان نشانه های زیادی از خود بروز می دهند. برای مثال خود را از مبل بالا می کشند یا می ایستند که در این صورت نیز جای نگرانی نیست و به زودی راه میفتند. اما اگر کودک شما نیز از 16 ماهگی رد شده و هنوز به درستی قدم بر نمی دارد، پیشنهاد می کنیم برای اطمینان از سلامتی فرزندتان به پزشک مناسب در این زمینه مراجعه کنید.
دلایل تاخیر در راه رفتن کودک
راه نیفتادن یک کودک دلایل بسیار زیادی دارد که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد.
اختلالات عصبی
یکی از دلایلی که موجب تاخیر در راه رفتن کودک می شود، اختلالات عصبی هستند. برای مثال کودکانی که از سندروم داون یا فلج مغزی رنج می برند، از سایر بچه های همسن و سال خود دیرتر راه میفتند.
کم کاری تیروئید
تیروئید کم کار یکی دیگر از دلایلی است که رشد کودک را دچار مشکل می کند. تیروئید کم کار به خصوص اگر شدت آن زیاد باشد، موجب ضعف عضلانی و در نتیجه تاخیر در راه رفتن کودکان می شود.
راشیتیسم
راشیتیسم بیماری است که رشد طبیعی استخوان‌های بدن کودک را دچار اختلال می کند. درواقع این بیماری موجب نرمی و خمیدگی استخوان ها و در نتیجه شکستگی راحت آن ها می شود. نتیجه مطالعات اخیر دانشمندان نشان می دهد این بیماری روند راه رفتن نرمال کودکان را دچار اختلال می کند. البته این بیماری در مراحل اولیه کاملا قابل درمان است و اگر والدین به زودی متوجه آن شوند می توانند فرزند خود را از این مشکل نجات دهند.
کمبود ویتامین D
یکی از مهم ترین ویتامین هایی در شد استخوانی افراد تاثیرگذار است، ویتامین D است. کمبود این ویتامین در بدن، موجب تاخیر در راه رفتن کودک می شود.
تاخیر در یادگیری مهارت های حرکتی
بعضی کودکان به دلایل مختلف، انجام مهارت های حرکتی خود را به تاخیر میندازند. برای مثال از راه رفتن ترس دارند یا اعتماد به نفس کافی برای انجام این کار ندارند. همچنین گاهی پیش می آید که کودک بر بدن خود کنترلی ندارد و همین موضوع باعث می شود در زمان مناسب راه نیفتند.
این قبیل مشکلات دلایل مختلفی دارند. گاهی دلایل فیزیکی و گاهی نیز دلایل روانی منجر به این اتفاقات می شود. اگر ریشه اصلی راه نرفتن کودک به این قبیل مشکلات برگردد، والدین باید فرزند خود را برای درمان به یک فیزیوتراپیست نشان دهند.
برای اطلاعات بیشتر در رابطه با اختلال یادگیری مراجعه کنید به: درمان اختلال یادگیری کودکان
دیستروفی عضلانی
یکی از مهم ترین دلایل تاخیر در راه رفتن کودکان بیماری عصبی- عضلانی ارثی، دیستروفی عضلانی است. این بیماری مستقیما بر عضلات تاثیر می گذارد و متاسفانه روند پیشرفت آن نیز بسیار بالا است. کودکانی که از این مشکل رنج می برند باید سریعا تحت درمان یک پزشک مناسب قرار بگیرند.
آتروفی عضلانی-نخاعی
این بیماری نیز بر بر عدم راه رفتن کودکان در زمان مناسب تاثیر دارد، زیرا اعصاب را مورد حمله قرار می دهد. اغلب بیماری آتروفی عضلانی- نخاعی ژنتیکی است و از والدین به کودک منتقل می شود.
نارس بودن نوزاد
کودکان نارس بیشتر با مشکلاتی مانند عدم حرکت در زمان درست، مواجه می شوند. زیرا رشد مناسبی نداشتند و طبیعی است که در زمان درست هم حرکت نکنند.
ژنتیک خانوادگی
تحقیقات نشان می دهد فرزندان والدینی که خود در زمان کودکی در زمان مناسب راه نرفته اند، بیشتر با این قبیل مشکلات مواجه می شوند. از این رو ژنتیک و شرایط خانوادگی نیز تاثیر عمیقی بر رشد کودکان دارد.
*دلایلی که تا به این قسمت از آن ها نام بردیم، شایع ترین عواملی هستند که در تاخیر راه رفتن کودک تاثیر دارند. اما به جز این موارد دلایل دیگری هم وجود دارند. برای مثال تونوس عضلانی بالا و ناتوانی ذهنی (مانند عقب ماندگی ذهنی) نیز بر این مشکل تاثیرگذارند.
والدین برای سوالات خود درباره رفتار صحیح با کودک می‌توانند از مشاور کودک کمک بگیرند برای اطلاعات بیشتر مراجعه کنید به: مشاوره کودک
دو مانع روانی راه رفتن کودک
همیشه هم اینطور نیست که مشکلات جسمانی مانع راه رفتن کودک در سن مناسب شوند. گاهی دلایل روانی موجب بروز این قبیل مشکلات می شوند.
عدم تشویق درست توسط والدین
کودکان برای انجام هر کاری نیاز به تشویق والدین خود دارند. تحریک و تشویق والدین به کودک انگیزه بیشتری برای راه رفتن می دهد. برای مثال والدین می توانند یکی از اسباب بازی های کودک را کنار بگذارند و از او بخواهند که خودش به سمت اسباب بازی برود. این کار باعث می شود روند حرکتی کودک تسریع شود.
رفتار حمایتی بیش از اندازه والدین
پدر و مادرهایی که دائما در حال محافظت از کودک خود هستند و به او اجازه نمی دهند تجربه های جدیدی کسب کند هم در روند راه رفتن کودک خود، تداخل ایجاد می کنند.
کودکان باید یاد بگیرند که به تنهایی حرکت و چیزهای جدیدی را کشف کنند. وقتی والدین سریعا کودک را از موقعیت های مختلف و کشف کارهای مختلف دور می کنند، در واقع در حال به تاخیر انداختن رشد او هستند. هر چند که آن ها می خواهند فرزندشان را از خطرات در امان نگه دارند، اما محافظت بیش از اندازه تاثیر عکس دارد.
روند طبیعی رشد و راه رفتن کودک چگونه است؟
هیچ کودکی در ابتدای تولد خود توانایی راه رفتن ندارد. زیرا عضلات پاهای انسان به مرور زمان قوی می شود و همان ابتدای تولد پاهای نوزادان، توان تحمل وزن شان را ندارد.
با گذشت زمان و در 7 ماهگی کودک آرام آرام حرکاتی را با پاهای خود انجام می دهد. برای مثال به این سو و آن سو می خزد یا توسط والدین روی پاها می ایستد. تمامی این حرکات نیز باعث می شود عضلات پای کودک قوی تر شده و کمک برای ایستادن و راه رفتن آماده شود.
8 تا 9 ماهگی زمانی است که کودک به تنهایی می تواند خود را از دیوار، مبل و غیره بالا بکشد. بعضی از کودکان نیز با تکان دادن پاهای خود در حالت ایستاده نشان می دهند که به راه رفتن تمایل دارند. هرچند که با هربار ایستادن به روی زمین میفتند اما این روند نشان دهنده روند طبیعی رشد آن ها است. اغلب کودکان بسته به اینکه از چه قدرت عضلانی برخوردارند، از سنین 10 تا 12 ماهگی اولین قدم های خود را بر می دارند. کودکانی که قدرت عضلانی بیشتری دارند زودتر و کودکانی قدرت عضلانی کمتری داشته باشند دیرتر راه می روند.
اما اگر کودکی در سنین 16 ماهگی تا 23 ماهگی هیچ حرکتی نداشته باشد و توانایی راه رفتن هم نداشته باشد، باید به پزشک مراجعه کند. والدین باید توجه داشته باشند، عدم مراجعه سریع تر به دکتر در چنین موقعیت هایی تنها به ضرر کودک تمام می شود.
روند رشد کودکانی که مشکل دارند شامل موارد زیر است.
- تا 9 ماهگی برخلاف کودکان نرمال، توانایی نشستن یا راه رفتن بدون حمایت والدین ندارند.
- در 12 ماهگی هنوز توانایی راه رفتن بدون والدین را ندارد. (در این سن اغلب کودکان بدون هیچ حمایتی راه می روند)
- در 16 تا 23 ماهگی هنوز هم قدرت کافی برای راه رفتن به صورت مستقل ندارد، اگر هم راه می رود اغلب وزن خود را روی انگشتان میندازد.
آیا می توان از بروز مشکلاتی که موجب تاخیر در راه رفتن کودک می شود جلوگیری کرد؟
متاسفانه تا به امروز، هیچ راهکار قطعی برای جلوگیری از بروز عواملی که مانع راه رفتن کودکان می شود، شناسایی نشده است. هرچند که والدین می توانند با انجام آزمایشات و روش های درمانی پیش از بارداری، از سلامت کودک خود تا حد زیادی اطمینان پیدا کنند. با این حال این روش ها نیز تضمینی برای بروز این چنین مشکلات نیست.
استفاده از مواد غذایی مقوی و حاوی ویتامین D نیز برای جلوگیری از مشکلات این دست تاثیر زیادی دارد. از طرفی هم والدین می توانند با مراجعه به یک فیزیوتراپیست تمرینات مختلف مربوط به تقویت عضلات را برای کودک خود انجام دهند تا سریع تر راه برود. دو راهکار عالی که می تواند در زودتر راه رفتن کودک موثر باشد، شامل موارد زیر است.
- کودک را به فعالیت هایی که به بالا پریدن نیاز دارد، مشغول کنید. برای مثال فعالیت هایی از قبیل خزیدن یا چهاردست و پا رفتن شامل این موارد است و به قوی شدن عضلات پای کودکان کمک زیادی می کند.
- متخصصان معتقدند راه رفتن با جوراب یا کفش، از رشد مناسب کودک جلوگیری می کند. به همین دلیل توصیه می کنند کودکان بیشتر با پای برهنه راه بروند. زیرا این کار علاوه بر تقویت حس لامسه کودک، به او کمک می کند تعادل بهتری هم در زمان راه رفتن داشته باشد.
والدین چه زمانی باید نگران راه نرفتن کودک خود باشند؟
بعضی از والدین نگرانی های نا به جایی دارند و به دلیل عدم صبوری خود تصور می کنند کودکشان از مشکل خاصی رنج می برد. از طرفی هم دائما در حال مقایسه فرزند خود با کودکان دیگر هستند و همین موضوع باعث می شود، نگرانی بیشتری ازین بابت داشته باشند.
اما این رفتار کاملااشتباه است. هر چند بعضی از کودکان زودتر راه می روند اما این موضوع به معنی مشکل در کودکان دیگر نیست.
شما باید تا 17 الی 18 ماهگی کودک صبر کنید و اگر بعد از این مدت هنوز هم کودک برای راه رفتن با مشکل مواجه بود، آن وقت به دکتر مراجعه کنید.
چطور مشکل کودک در راه رفتن را در زمان درست تشخیص دهیم؟
همه والدین وظیفه دارند، شرایط و مهارت های حرکتی کودک خود را تا 18 ماهگی زیر نظر داشته باشند. اگر متوجه شدید کودکتان در انجام حرکات مختلف با مشکل مواجه است و تا 18 ماهگی نیز هنوز به درستی راه نمی رود، زمان آن رسیده که به پزشکی مناسب در این زمینه مراجعه کند.
راهکار طب سنتی برای درمان راه رفتن کودکان
در طب سنتی برای ازرفع مشکل راه رفتن کودکان، روش هایی مانند ماساژ پای کودک با روغن کنجد و زیتون و تغییر برنامه غذایی توصیه می شود. مواد غذایی توصیه شده برای کودکان در طب سنتی شامل موارد زیر است.
- نخود آب
- تخم مرغ عسلی
- عصاره گوشت گوسفند و بلدرچین
- حریره بادام
- شیر بادام همراه با عسل
- کباب گوشت بره
