اعتماد به نفس کودکان و راه های افزایش آن

مهم ترین دوران زندگی هر فردی، کودکی اوست. طبق تحقیقات روانشناسان اغلب ویژگی های یک انسان از همان سنین کودکی شکل می گیرد. اعتماد به نفس نیز از دوران کودکی شکل می گیرد. از این رو بسیاری از روانشناسان به والدین توصیه می کنند برای افزایش اعتماد به نفس کودکان خود تلاش کنند.

اعتماد به نفس به کودک کمک می کند به خودباوری نسبت به خود برسد و در هر شرایطی خود را دوست داشته باشد. همچنین اعتماد به نفس بالا در سنین کودکی، افراد را برای زندگی اجتماعی بهتر در آینده آماده می کند. به همان اندازه که اعتماد به نفس بالا در زندگی یک کودک تاثیرگذار است، کمبود آن نیز می تواند تاثیرات عمیقی بر زندگی او بگذارد. در ادامه بیشتر درباره اعتماد به نفس کودکان و راهکارهای افزایش آن صحبت می کنیم.

اهمیت افزایش اعتماد به نفس کودکان در چیست؟

اغلب والدین از اهمیت اعتماد به نفس در سنین کودکی مطلع نیستند، در حالی که این موضوع به شدت بر رشد عقلی و ریسک پذیری کودک در آینده تاثیر می گذارد. کودکانی که اعتماد به نفس بیشتری دارند، راحت تر خود را با شرایط سخت وفق می دهند. از طرفی هم یک کودک با اعتماد به نفس با ایمانی که به خود دارد، خطرها را می پذیرد و برای رسیدن به اهداف مختلفش سعی و تلاش بیشتری می کند.

کودکان با اعتماد به نفس بالا مستقل تر رشد می کنند، شکست های خود را می پذیرند و مسئولیت کارهایشان را می پذیرند. در نهایت نیز همیشه موفق تر از کودکان بی اعتماد به نفس عمل می کنند. از این رو لازم است که هر کودکی اعتماد به نفسی بالا داشته باشد.

علل پایین بودن اعتماد به نفس کودکان

نارضایتی افراد نزدیک به کودک

کودکان به خوبی نارضایتی و احساسات اطرافیان خود را درک می کنند. حال اگر مادر، پدر یا دیگر اعضای نزدیک به کودک ناراضی باشد، ترس و اضطراب را در او بیدار می کند. زیرا کودک با مشاهده ناراحتی اطرافیان، خود را مقصر می بیند و دائما در حال  سرزنش شخصی خود است. از این رو نارضایتی نزدیکان و به خصوص والدین موجب کاهش شدید اعتماد به نفس در کودکان می شود.

مقایسه کودک با همسن و سالان

متاسفانه والدین ایرانی همیشه در حال مقایسه فرزند خود با دیگران هستند. در حالی که نمی دانند با این کار چه ظلم بزرگی در حق فرزند خود می کنند. مقایسه دائمی یک کودک با فرد دیگر موجب از بین رفتن کامل اعتماد به نفس در او می شود. از آن گذشته کودک احساس لیاقت و ارزشمندی خود را نیز از دست می دهد و همیشه تصور می کند در بسیاری از ویژگی ها پایین تر از همسن و سالان خود است.

دخالت در کار کودکان

گاهی وقت ها والدین با دخالت زیاد در کار فرزند خود، مانع رشد عقلی در او می شوند. برای مثال زمانی که یک کودک با یکی از همکلاسی ها یا دوستان همسن و سال خود دعوا می کند، بهتر است والدین هیچ دخالتی در دعوا و یا جدا کردن آن ها نداشته باشند. زیرا این نوع از دخالت ها موجب کاهش اعتماد به نفس و عدم رشد ذهنی و عقلی کودک می شوند.

توقع بیش از اندازه از کودک

بعضی از والدین توقع بیش از اندازه ای از فرزند خود دارند. آن ها در هر شرایطی می خواهند کودک خود را در اولین رتبه ها ببینند. هر چند که تماشای پیشرفت یک کودک بسیار لذت بخش است اما نباید همیشه انتظار بهترین بودن را از آن ها داشت. زیرا با این کار به کودک القا می کنیم که ارزش آن ها با موفقیت هایشان سنجیده می شود، در حالی که اصلا اینطور نیست.

نشانه های کودکی که اعتماد به نفس پایینی دارد

نشانه های عمومی پایین بودن اعتماد به نفس کودکان موارد زیر است:

• سرزنش دائمی خود
• ترس از شکست
• عدم به اتمام رساندن کارها
• دروغگویی برای جلوگیری از سرزنش شدن از طرف والدین
• نقش بازی کردن برای پنهان احساس ناتوانی خود
• تقلب کردن در بازی ها برای اینکه برنده همیشگی باشد.
• سرزنش دیگران برای اشتباهات خود
• کودکانی که اعتماد به نفس پایینی دارند، نمی توانند برای خود یک دوست خوب پیدا کنند.
• خودگویی منفی
• ناامیدی
• کودک بی اعتماد به نفس، تصور می کند هیچ کس او را دوست ندارد.
• اجتناب از انجام فعالیت ها جدید

بهترین راهکارهای افزایش اعتماد به نفس کودکان

احتمالا تا به اینجا از اهمیت اعتماد به نفس بالا در کودکان مطلع شده اید. از این رو قصد داریم در ادامه راهکارهایی مناسب برای افزایش اعتماد به نفس کودکان را ذکر کنیم. این روش ها برای اغلب کودکان و نوجوانان راهگشا هستند.

به خودتان عشق بورزید

شاید این عنوان در ابتدا کمی عجیب به نظر برسد، اما نکته اینجاست که کودکان در اولین مرحله، اعتماد به نفس و دوست داشتن خود را از والدین شان یاد می گیرند. اگر شما به خود عشق بورزید، و همیشه به خوبی از خود یاد کنید، فرزندتان هم عشق ورزی به خود را یاد می گیرد.

با فرزند خود وقت بگذرانید

بازی و تفریح همراه با بچه ها چند مزیت بزرگ دارد. اول اینکه کودک متوجه می شود فرد بسیار با اررزشی است و لیاقت دوستی و وقت گذراندن را دارد. همچنین این ویژگی باعث می شود کودک احساس بسیار خوبی نسبت به خود داشته باشد.

کودک خود را خودشیفته نکنید!

خودشیفتگی مرز بسیار باریکی با اعتماد به نفس دارد. از این رو بسیار مهم است که والدین به درستی برای اعتماد به نفس فرزند خردسال خود، تلاش کنند. برای مثال قرار نیست به گونه ای با کودک خود رفتار کنند، که گویی او در مرکز جهان قرار دارد و هیچ فرد دیگری با ارزش نیست. این نوع تربیت علاوه بر اینکه هیچ تاثیری در افزایش اعتماد به نفس کودکان ندارد، موجب خودرایی و خود شیفتگی کودک هم می شود.

فرزند خود را به هیچ عنوان تحقیر نکنید!

طبیعی است که یک کودک کار اشتباهی انجام دهد، زیرا همه انسان ها اشتباه می کنند. از طرف دیگر هم گاهی رفتار نادرست کودک موجب ناراحتی والدین می شود. اما پدر و مادرها نباید در این شرایط فرزند خود را تحقیر کنند. بلکه آن ها باید با گفت و گو و مهربانی ناراحتی خود را نشان دهند.

به فرزند خود وظایفی متناسب با سنش محول کنید

با محول کردن وظایف و مسئولیت های کوچک به فرزندتان، احساس تلاش و موفقیت را در او پرورش می دهید. به خاطر داشته باشید که حتی اگر فرزندتان وظایف خود را به درستی به پایان نرساند، او را برای تلاش ها و زحماتش تقدیر کنید. همچنین به او امید و انگیزه دهید که به مرور در انجام کارها بهتر خواهد شد.

عشقتان را به فرزندتان نشان دهید

میزان عشق خود را به فرزندتان با کارهایی مانند در آغوش گرفتن، کتاب خواندن قبل از خواب، به کار بردن جملات زیبا و غیره نشان دهید. این موضوع می تواند موجب افزایش اعتماد به نفس کودکتان شود.

ورزش و فعالیت جسمانی فرزندتان را تشویق کنید

اگر کودک شما به ورزش علاقه دارد، او را تشویق کنید. زیرا این کار باعث می شود آن ها برای انجام تمرینات مختلف خود، اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند. همچنین این موضوع می تواند به آن ها کند که بیشتر به خود احترام بگذارند.

بیان احساسات

به فرزند خود از همان ابتدای خردسالی بیاموزید که درباره احساسات مختلف خود صحبت کند و هر انچه در ذهن دارد را به راحتی بیان کند. این کار علاوه بر تقویت اعتماد به نفس موجب آگاهی کودک نسبت به احساسات درونی و بیرونی خود می شود.

نقش والدین بر میزان اعتماد به نفس کودکان

به طور قطع میزان اعتماد به نفس والدین می تواند بر میزان اعتماد به نفس کودکان را تاثیرگذار باشد. والدین با نوع رفتار و کردار خود بر اعتماد به نفس فرزند خود تاثیر مستقیم می گذارند. تفاوتی ندارد کودک اعتماد به نفس بالا یا پایینی داشته باشد، در هر حال والدین اولین الگوی او هستند.

دو کتاب عالی برای افزایش اعتماد به نفس کودکان

در پایان قصد داریم شما را با دو کتاب ها عالی که در رابطه با افزایش اعتماد به نفس کودکان نوشته شده آشنا کنیم.

کتاب فرزندان خود را با اعتماد به نفس تربیت کنیم

نویسنده در این کتاب بهترین روش های افزایش اعتماد به کودکان را جمع آوری کرده است. اگر شما نیز فرزند کوچکی دارید و نگران اعتماد به نفس او در آینده هستید حتما این کتاب را مطالعه کنید.

365 روش برای تقویت اعتماد به نفس در کودکان

این کتاب نیز دارای روش هایی بسیار عالی و موثر است که والدین می توانند از آن برای افزایش اعتماد به نفس کودک خود بهره ببرند.

بازی های افزایش اعتماد به نفس کودکان

یکی از بهترین راهکارهایی که در جلسات مشاوره کودک استفاده می شود، بازی درمانی است. بازی درمانی می تواند ویژگی و عادت‌های جدیدی را در کودک ایجاد کند. خوشبختانه این روش برای افزایش اعتماد به نفس در کودکان هم راهگشا است. در ادامه بازی هایی را معرفی می کنیم که از طریق آن ها می توانید اعتماد به نفس کودک خود را افزایش دهید.

بازی (دقیق ببین)

یکی بهترین بازی های افزایش اعتماد به نفس در کودکان، بازی دقیق ببین، نام دارد. در این بازی کودک می تواند بر نقاط قوت و ضعف خود و دوستش تمرکز کند و به خوبی آن ها از هم تشخیص دهد. یکی دیگر از مزایای انجام این بازی افزایش ویژگی (همدلی کردن) در کودک است.

نحوه انجام بازی

برای انجام این بازی به هرکودک باید یک کاغذ و قلم بدهید. هر یک از کودکان یک ستون در وسط کاغذ رسم می کنند، سپس در یک طرف ستون، ویژگی های مثبت خود و در ستون دوم، ویژگی های منفی خود می نویسند. با این کار کودکان با ویژگی های مثبت و منفی خود بیشتر آشنا می شوند. باید بدانید در این بازی، تمرکز خانواده ها باید بر ویژگی های مثبت کودک و بلد کردن آن ها باشد. به این صورت کودک بیشتر خود را می شناسد و متناسب با ویژگی های عالی که دارد، اعتماد به نفس بیشتری پیدا می کند.

بازی (من چه صفتی دارم؟)

این بازی کاملا بر ویژگی های مثبت کودک تمرکز دارد. از این رو می تواند به افزایش اعتماد به نفس آن ها کمک کند.

نحوه انجام بازی

این بازی به صورت گروهی انجام می شود. چند کودک در کنار هم جمع می شوند و هر یک متناسب با بهترین ویژگی مثبتی که دارد، یک نام برای خود انتخاب می کند. برای مثال سارای پرانرژی یا آراز مهربان و غیره. به خاطر داشته باشید هیچ یک از بچه ها نباید ویژگی خود را به دیگری بگوید. بعد از انتخاب نام ها، بچه ها باید به صورت پانتومیم نام خود را بازی کنند تا بقیه دوستانشان لقب آن ها را حدس بزنند. برای مثال سارا با دست و حرکات بدون کلام نقش یک انسان پرانرژی را بازی می کند و دوستانش نیز این لقب را حدس می زنند. از آنجایی که این بازی کاملا بر ویژگی مثبت کودکان تمرکز دارد به خوبی می تواند اعتماد به نفس آن ها را افزایش دهد.

بازی پیتزای اعتماد به نفس

یکی از بهترین راه هایی که می توان از آن برای افزایش اعتماد به نفس کودکان استفاده کرد، ساختن کاردستی است.  کاردستی پیتزای اعتماد به نفس کاملا بر ویژگی های مثبت و افزایش اعتماد به کودکان تمرکز دارد. از این رو انجام آن به همه والدین پیشنهاد می شود.

نحوه انجام بازی

در این بازی کودک باید یک پیتزای مقوایی را به تنها درست کند. او در ابتدا یک کاغذ رنگی دایره شکل را می برد، سپس اسلایس های پیتزا را نیز با رنگ های دیگری درست می کند. در این بازی کودک موظف است برروی هر یک از اسلایس های پیتزایی که درست می کند، یک ویژگی مثبت خود را یادداشت کند. والدین هم می توانند در یافتن ویژگی های مثبت به فرزند خود کمک کنند تا کودک با ویژگی های مثبت بیشتری در خود اشنا شود. این بازی علاوه بر اینکه می تواند موجب افزایش اعتماد به نفس در کودکان شود، خلاقیت و انجام کار گروهی را نیز در او تقویت می کند.

خمیر بازی

خمیر بازی خلاقیت، حس خوب و در نهایت اعتماد به نفس کودکان را افزایش می دهد. کودک با خمیربازی می تواند رویاهای خود را خلق کند یا رنگ های مختلف را با هم ترکیب کند و درواقع هرآنچیزی که در ذهن خود دارد، خلق کند. به کودک خود اجازه دهید به خمیربازی بپردازد.

بازی (بررسی موفقیت های کودکان)

در این بازی والدین با یادآوری موفقیت های مختلف کودک در زمینه های مختلف به افزایش اعتماد به نفس او کمک فراوانی می کنند.

نحوه انجام بازی

برای انجام این بازی باید یک کاغذ و قلم به فرزند خود بدهید. سپس از همان ابتدا دستاوردهای کودک در هر زمینه ای را نام ببرید. حتی شما می توانید هر شب قبل از خواب از کودک بخواهید دستاورهای خود را یادداشت کند.

ارتباط اختلال یادگیری و اعتماد به نفس پایین در کودکان

اختلال یادگیری و اعتماد به نفس رابطه مستقیم دارند. کودکانی که از اختلال یادگیری رنج می برند، به دلیل شرایط خاصی که دارند از اعتماد به نفس پایین تری برخوردارند. متاسفانه رفتار نادرست والدین و خانواده ها با این کودکان باعث می شود تمام اعتماد به نفس خود را از دست بدهند. از این رو لازم است والدین به خوبی نیازها و شرایط فرزند خود را در نظر بگیریند، با او صحبت کنند و به او امید بدهند که مشکلشان قابل حل است. به این طریق کودک با وجود اختلالی که دارد، روحیه خود را حفظ کرده و اعتماد به نفس بالایی به دست می آورد.

والدین می توانند با کمک یک مشاوره خانواده کاربلد نیز، راحت تر با مشکل فرزند خود کنار بیایند و در این راه او را همراهی کنند.

ادامه راهکارهای افزایش اعتماد به نفس در کودکان

از کودکان راهنمایی خواسته یا نظرشان را بپرسید

در شرایط گوناگون از راهنمایی و ایده های کودک هم استفاده کنید تا به او نشان دهید برای نظراتش احترام قائلید.

نحوه تعیین اهداف و رسیدن به آنها را به کودک خود آموزش دهید

نحوه تعیین اهداف و راه های رسیدن به آن برای کودک مسئله چالش برانگیزی است. زمانی که درباره انتخاب اهداف و راه دستیابی به آن، با فرزندتان صحبت می کنید به او امید می دهید که اهداف درست کاملا قابل انجام هستند. از طرفی هم به او نشان می دهید که توانایی های زیادی برای کسب موفقیت و رسیدن به اهداف مختلف دارد.

به کودک اجازه دهید صحبت های شما در مورد خودش را بشنود

بعضی اوقات شرایط را طوری محیا کنید که کودک تعریف و تمجید شما از خودش را بشنود. به این صورت کودک بیش از پیش به دوس داشتنی بودن خود پی می برد و اعتماد به نفسش نیز افزایش می یابد.

هر کاردستی یا نقاشی که کودک ساخته است، در معرض دید قرار دهید

زمانی که دست سازه های کودک را در دید همگان قرار می دهید، احساس تعلق و دوس داشتنی بودن را در او پرورش می دهید. کودک با این کار متوجه می شود که زحمت هایش حتی برای ساختن یک کاردستی یا نقاشی کوچک هم قابل ستایش است. به این صورت اعتماد به نفسش روز به روز بیشتر می شود.

کودکتان را تشویق کنید تا مهارت های جدیدی یاد بگیرد

یکی از مهم ترین ویژگی های کودک با اعتماد به نفس این است که از امتحان کردن و یادگرفتن مهارت های جدید استقبال می کند. کودکان بی اعتماد به نفس از اینکه مهارت جدید یاد بگیرند فراری هستند، زیرا خودشان را باور ندارند. از این رو می توانید فرزندتان را به انجام مهارت های جدید تشویق کنید و به آن ها اطمینان بدهید که همیشه در کنارشان خواهید بود. علاوه بر این، یادگیری مهارت های جدید به کودکان می آموزد که در زمان مواجه شدن با مشکلات خود، چه اقداماتی انجام دهند.

به فرزند خردسالتان کمک کنید، علایق خود را کشف کند

زمانی که کودک مهارتی را یاد می گیرد که کاملا متناسب با استعداد او تعیین شده، اعتماد به نفس بالایی پیدا می کند. زیرا این مهارت ها مطابق با توانایی او هستند و به احتمال بسیار زیاد کودک در این مهارت ها موفقیت های بزرگی کسب می کند. از این رو خود را باور دارد و اعتماد به نفس زیادی پیدا می کند.

به کودکان کمک کنید تا با ترس از شکست خود مقابله کنند

ترس از شکست، اعتماد به نفس کودک را نابود می کند. زیرا او از ترس شکست، هیچ کار جدیدی انجام نمی دهد و به فردی منفعل تبدیل می شود. از این رو ترس از شکست می تواند اعتماد به نفس کودک را از بین ببرد. به همین دلیل همه والدین باید به فرزند خود بیاموزند که شکست یک مسئله طبیعی است و همه افراد در زندگی خود شکست را تجربه کرده اند.

از کودک بخواهید در کارهای خانه کمک تان کند

شاید در ابتدا این موضوع عجیب به نطر برسد، اما زمانی که وظیفه ای هرچند کوچک به فرزند خود محول می کنید، به او احساس شایستگی و توانا بودن می دهید. به این صورت کودک احساس اعتماد به نفس بیشتری دارد.

از مشاوره کودک کمک بگیرید

ممکن است هیچ یک از راه هایی که تا به این قسمت از مقاله از آن ها نام بردیم برای افزایش اعتماد به نفس کودک شما، کارساز نباشد. در این شرایط باید از یک مشاور کودک کمک بگیرید. مشاوران می توانند با بررسی جنبه های مختلف زندگی شخصیت کودک، راهکارهایی کاملا اجرایی و مفید برای افزایش اعتماد به نفس کودک شما ارائه کنند.

سخن آخر

در این مقاله به بررسی بهترین روش های افزایش اعتماد به نفس کودکان پرداختیم. فراموش نکنید یکی از بهترین راه های افزایش اعتماد به نفس در کودکان استفاده از مشاور کودک است. خوشبختانه کلینیک پیروزی نیز در این باره خدمات مناسبی به شما عزیزان ارائه می کند. شما می توانید علاوه بر کارگاه های روانشناسی کودک کلینیک پیروزی، در زمینه های دیگری از جمله توسعه فردی و خانواده از مشاور فردی و مشاور خانواده این مجموعه کمک بگیرید.