اصول تغذیه کودکان
از آنجایی که رژیم غذایی اهمیت بسیار زیادی در سلامتی و رشد بدن انسان دارد، والدین باید از همان کودکی به تغذیه فرزند خود توجه کنند. کودکان در سنین مختلف به مواد غذایی متفاوتی نیاز دارند، زیرا دوره رشد آن ها در هر سنی متفاوت است و برای حرکت و یادگیری خود، انرژی خود را از مواد غذایی گوناگون تامین می کنند. حال اگر خانواده ها به تغذیه کودک نظارت درست نداشته باشند و انواع مواد غذایی بی ارزش را در برنامه غذایی فرزند خود بگذارند، کودک به درستی رشد نمی کند. از این رو توجه به اصول تغذیه کودکان بسیار مهم است.
اصول تغذیه کودکان از تولد تا دوران مدرسه
در این قسمت از مقاله به مهم ترین نکاتی که لازم است والدین درباره تغذیه کودک خود در بازه های سنی مختلف رعایت کنند، صحبت می کنیم.
غذای کودکان تازه متولد شده
کودک از ابتدای تولد تا شش ماهگی تنها با شیر مادر یا با شیر خشک تغذیه می شود. البته شیر مادر در طی 12 ماه اولیه (یک سالگی کودک) بخش اصلی انرژی مورد نیاز کودک را تامین می کند. با این حال پزشکان توصیه می کنند از سنین 6 تا 9 ماهگی به بعد خانواده ها، غذای کمکی را در برنامه غذایی کودک بگنجانند. این غذاهای کمکی شامل بعضی غلات و گوشت غنی شده، فرنی و غیره است.
غذای کودکان شش ساله
کودکان در سنین 6 سالگی رفتارهای تغذیه ای متفاوتی دارند. برای مثال بعضی روزها غذای کامل می خورند، اما در بعضی از روزها نیز، به خوردن غذا علاقه ای ندارند. در واقع در این سنین هنوز به یک رفتار غذایی ثابت دست نیافته اند و این موضوع کاملا طبیعی است.
والدین در این سن باید سعی کنند مواد غذایی سالم را در برنامه غذایی کودک قرار دهند. برای مثال مواد غذایی سرشار از کلسیم مانند ماهی ساردین، توفو، اب پرتقال، غلاتی مانند جودوسر و غیره اهمیت زیادی در تغذیه کودک دارند. همچنین انواع فیبرها مانند سبزیجات، میوه ها، غلات، حبوبات و غیره برای رشد کودکان نوپا (شش لاله) لازم است.
غذای کودکان دبستانی (بالای شش سال)
بازه سنی 7 سالگی تا نوجوانی دورانی است که بدن کودک به پروتئین زیادی نیاز دارد. همچنین والدین باید سعی کنند مصرف قند، چربی و سدیم را در برنامه غذایی فرزند خود کاهش دهند تا بعدها دچار چاقی و انواع بیماری ها نشوند.
متاسفانه این دوران، تغذیه کودک تغییر زیادی می کند، زیرا کودکان در مدرسه به انواع مواد غذایی ناسالم دسترسی دارند. همین موضوع باعث می شود از مصرف مواد غذایی سالم صرف نظر کنند. به همین دلیل والدین باید تلاش کنند میان وعده های کودکان را از قبل آماده کنند تا آن ها به خوردن مواد غذایی سالم بیشتر ترغیب شوند.
کودکان 13 سال
این سنین، با دوران بلوغ افراد طلاقی می کند و کودک وارد مهم ترین دوره رشد خود می شود. از این رو باید انرژی لازم بدن خود را از مواد غذایی مناسبی تامین کنند. در اغلب موارد، کودکان در این سنین به سمت غذاهای فست و فودی می روند. همچنین بعضی دیگر برای تناسب اندام خود به شدت مصرف کربوهیدرات و چربی مورد نیاز بدن را محدود می کنند. باید بدانید تمامی این رفتارهای غذایی اشتباه است و حتی موجب اختلال در تغذیه کودک هم می شود. بنابراین والدین باید سعی کنند الگوی تغذیه مناسبی برای فرزند خود ایجاد کنند و با تامین مواد غذایی مورد نیاز مانند منابع کلسیم، نیاز بدن آن ها را رفع کنند.
ویژگی های غذای مناسب کودکان
غذای مناسب برای کودکان از موادی تشکیل شده که به رشد مناسب او کمک می کند. تغذیه کودکان بیشتر از بزرگسالان اهمیت دارد، زیرا در دوران رشد قرار دارند و مصرف هرنوع ماده غذایی بی ارزش موجب اختلال در رشدشان می شود.
بدن کودک برای داشتن ریز مغذی ها به انواع مواد غذایی مانند کربوهیدرات، پروتئین، چربی، ویتامین، فیبر و غیره نیاز دارد.
والدین وظیفه دارند با توجه به نیازهای جسمی کودک خود، یک الگوی تغذیه مناسب را انتخاب کنند و متناسب با آن به فرزند خود غذا بدهند. آن ها نباید فراموش کنند که عدم مصرف مواد غذایی مناسب در سنین کودکی، منجر به اتفاقات ناگوار در سنین بزرگسالی می شود.
لیستی از مهم ترین مواد غذایی که باید در تغذیه کودک گنجانده شود
- ماهی: ماهی به رشد مغز و قدرت بینایی کمک می کند. این ماده غذایی، سرشار از ویتامین های گروه B و پروتئین سالم است.
- شیر: شیر دارای فسفر و کلسیم است، از این رو وجود آن برای رشد استخوانی و دندان های کودکان واجب است.
- تخم مرغ: تخم مرغ یک وعده پروتئینی کامل است که در عملکرد بهتر مغز کودکان تاثیر فراوانی دارد.
- سیب: سیب یکی از سالم ترین میوه ها است. این ماده غذایی به دلیل داشتن انرژی، قند و پتاسیم فراوان، اهمیت زیادی در برنامه غذایی کودکان دارد.
- پنیر: پنیر جزو غذاهایی است که به رشد بافت های بدنی کودک کمک می کند. زیرا سرشار از ویتامین های گروه B، پروتئین و کلسیم است.
- جودوسر: این ماده غذایی نیز در رشد بهتر کودک تاثیر زیادی دارد زیرا از ویتامین های E، B و پتاسیم تشکیل شده است.
- سیب زمینی شیرین: سیب زمینی شیرین جزو بهترین صیفی جات برای رشد کودک است.
- ماست های طعم دار: ماست و به خصوص از نوع طعم دار (که با انواع میوه طعم دار شده باشد) یک منبع عالی فیبر و پروتئین است و می تواند به رشد عالی کودکان کمک کند.
- کلم بروکلی: این نوع سبزی فیبر فراوانی دارد و برای رشد استخوان های کودکان هم مناسب است.
تغذیه کودکان کم وزن
یکی از رایج ترین مشکلاتی که والدین در سنین کودکی فرزند خود با آن سروکار دارند، وزن کم است. با وجود اینکه قد مهم ترین معیار رشد کودکان محسوب می شود، اما گاهی لاغری بیش از حد رشد طبیعی کودک را دچار اختلال می کند. بهترین راهکارهایی که والدین می توانند برای جبران کم وزنی کودک خود انجام دهند، شامل موارد زیر می شود.
- می توانید برای افزایش وزن کودک خود، از انواع شیرهای مغذی شده موجود در بازار، اب میوه های پرکالری که کالری بالا و در عین حال سالمی دارند استفاده کنید.
- می توانید از مواد غذایی پرکالری و در عین حال سالم برای افزایش وزن کودک خود استفاده کنند. این مواد غذایی باید دارای انواع ریزمغذی ها شامل کربوهیدرات های سالم، ویتامین ها و املاح معدنی مفید هم باشند.
- گنجاندن چند میان وعده سالم و در عین حال پرکالری می تواند به افزایش وزن کودکان کمک زیادی کند. البته باید سعی کنید میان وعده های سالم و در عین حال پرکالری به فرزند خود بدهید. برای مثال کره بادام زمینی با انواع کره های سالم دیگر، مربا، پنیر خامه ای و غیره جزو این میان وعده ها محسوب می شود. همچنین از دادن میان وعده های ناسالم مثل انواع شکلات و پفک و غیره نیز خودداری کنید.
عوارض تغذیه نامناسب کودکان چیست؟
همیشه در جلساتی که با کمک متخصص مشاوره کودکان، به والدین توصیه می شود به تغذیه کودک خود اهمیت بالایی بدهند زیرا مصرف مواد غذایی ناسالم از دوران کودکی عوارض بسیار زیادی دارد. از جمله این عوارض می توان به انواع بیماری های قلبی، سرطان و دیابت اشاره کرد. از طرفی هم عدم وجود مواد غذایی مناسب در برنامه تغذیه کودک موجب تاخیر در رشد او می شود و در نهایت کودک با وزن و قد و سیستم ایمنی ضعیف و غیر استاندارد پا به بزرگسالی می گذارد.
چند نکته کوتاه و کاربردی برای بهبود تغذیه کودکان
- به جای مواد غذایی کنسروی و فرآوری شده، از مواد غذایی سالم و تازه استفاده کنید.
- همیشه نیمی از بشقاب غذایی کودک را با سبزیجات گوناگون پر کنید.
- از روش های طبخ مناسب استفاده کنید. برای مثال به جای سرخ کردن مواد عذایی مختلف، آن ها را کباب پز یا بخارپز کنید.
- نوشیدنی های سالم را جایگزین نوشیدنی های قندی و مصنوعی کنید.
- حتما در برنامه غذایی کودک خود از انواع میوه، شیر و ماست سالم استفاده کنید.
مهم ترین مشکلات تغذیه ای کودکان
چاقی
یکی از مهم ترین اثرات مصرف مواد غذایی نامناسب در دوران کودکی و نوجوانی، چاقی است. این مشکل در سنین 12 تا 17 سالگی بیشتر می شود. نتایج مطالعات محققان نشان می دهد کودکان چاق، در آینده بیشتر دچار انواع بیماری ها می شوند. از طرفی هم کودکان چاق به دلیل اضاف وزن بالا اعتماد به نفس کمتری دارند و در نتیجه احتمال بروز افسردگی در آن ها وجود دارد.
آکنه
مصرف مواد غذایی ناسالم در افزایش آکنه های پوستی دوران کودکی و نوجوانی نیز بسیار موثر است. اگر کودکان از همان ابتدا تغذیه درستی داشته باشند، احتمال اینکه کمتر دچار آکنه شوند، بیشتر است. از طرفی هم در صورتی که دچار اکنه شوند راحت تر درمان می شوند زیرا از تغذیه مناسب برخوردارند.
پرخوری و بی اشتهایی عصبی
بی اشتهایی و پرخوری عصبی نیز از عوارض مصرف تغذیه ناسالم است. همه این موارد باعث می شود کودکان رشد درستی نداشته باشند و از همان کودکی با انواع اختلالات دست و پنجه نرم کنند.
در این مقاله سعی کردیم مهم ترین نکات درباره تغذیه کودک را با شما خوانندگان عزیز در میان بگذاریم. توصیه ما به شما این است از همان کودکی، فرزند خود را به انواع مواد غذایی سالم عادت دهید تا در بزرگسالی انواع مشکلات را تجربه نکنند.
